Modern wetenschappelijk denken...

[Ursa 1]

... en de kerk.

Ik verdiep me op het moment in het structuralisme en post-structuralisme. Vooral die laatste 'stroming' vind ik erg interessant. Men is niet meer bezig met grote structuren maar onderwerpt die structuren zelf aan een analyse. Bij teksten, zoals een bron, gaat het vooral om het 'spel' van interpretatie dat de lezer aangaat in het betekenis geven aan de tekst.

Nu is deze theorie ook gebruikt om het gezag van de kerk aan te vallen. Maar ik vind dat je met de theorie zelf ook interessante dingen kunt zeggen en doen, en dan theologisch gezien. Ik heb soms het idee dat het kerkelijk denken 'wereldse' inzichten simpelweg niet wil overnemen en daarom op een heel ander vlak redeneert. Gevolg is dat de bronnen die wel iets op basis van modern wetenschappelijk denken iets over de kerk of de Bijbel willen zeggen, extern zijn. Met alle gevolgen van dien.

Moet de kerk zich ten allen tijde afschermen van het moderne wetenschappelijke denken? Of, in hoeverre zou de kerk het moderne denken moeten/kunnen incorporeren?

[Olorin 154]

Ik denk dat de kerk wel elementen overgenomen heeft van het wetenschappelijk denken. Dit kan zijn in zowel positieve als in negatieve zin, omdat een antwoord in afwijzende zin ook tevens een beïnvloeding is. Menig anti-reacties zijn tevens producten van waar het zich tegen af zet.

Maar ook in positieve zin zie je beïnvloeding. Te denken valt bijvoorbeeld al aan de Griekse filosofie vroeger, maar op bijvoorbeeld tekstkritische methodes en hoe men omgaat met verschillende grondteksten. Ik denk ook wel dat verschillende wetenschappelijke inzichten ook invloed hebben op de lezing van de bijbel, al was het maar kennis die we op doen over de cultuur van die tijd.

Maar ook over kwesties als het ontstaan van de aarde zie je enerzijds bijvoorbeeld de paus die van moderne inzichten een synthese vormt met wat de kerk leert, anderzijds is er ook een anti-reactie vanuit creationistische hoek, maar die op haar beurt ook eigenlijk een vrij moderne benaderingsmanier is.

Ik denk dat het christelijk geloof zich opzich enerzijds moet aansluiten op de cultuur in kwestie maar anderzijds een onveranderlijke tijdloze boodschap heeft. Hoe we er op kauwen verschilt per cultuur en tijd. En ik denk dat het best leerzaam is, al was het maar zodat wij in het nu het beter verstaan.

[Raido 0]

Even kort, in dit topic gaat het o.a. over taal, werkelijkheid en Bijbel (en over (post-)structuralisme.

[Ursa 1]

@Raido: bedankt voor je link. Hij doet het nu weer, gelukkig.

Ik denk dat het christelijk geloof zich opzich enerzijds moet aansluiten op de cultuur in kwestie maar anderzijds een onveranderlijke tijdloze boodschap heeft. Hoe we er op kauwen verschilt per cultuur en tijd. En ik denk dat het best leerzaam is, al was het maar zodat wij in het nu het beter verstaan.

Zou dat 'kauwen' ook kunnen inhouden dat we post-structuralistische inzichten toepassen op de Bijbel en andere geschriften? Voor een deel gebeurt dat natuurlijk al: men is het belang van context van een tekst in gaan zien. Ik denk dat verder onderzoek ons een helder(der) beeld kan geven van wat Jezus zegt en bedoelt. Bijvoorbeeld als Hij spreekt tot tijdgenoten, welke betekenissen hebben zijn woorden? Welke diepere lagen waren voor de toehoorders aanwezig die wij nu niet meer (per se) verstaan?

Daarnaast, ook interessant, verdieping in de totstandkoming, lijn en bedoeling van een tekst.

Voor de duidelijkheid, het gaat me niet om de aloude geloof-wetenschap discussie, maar in hoeverre de kerk moderne tekstkritische methoden kan toepassen (dus eigenlijk geloof-alfa wetenschap, geen bèèèta).

[januarius 0]

Ik ben geen expert op het gebied van postmoderne denkers maar ik zou daar wel graag meer mee bezig gaan. Ik snap alleen niet zo goed waarom je het hebt over de historische context van de text? Wat heeft dat precies met (post)structuralisme te maken? Historisch-kritische exegese bestond als discipline allang voordat postmodern denken op kwam.

[Ursa 1]

Hoi Januarius, en welkom op Credible.

Je hebt gelijk als je zegt dat het interpreteren van teksten voortkomt uit de hermeneutiek. Historisch-kritische exegese gaat echter gelijk op het postmodern gedachtegoed. Tenminste, als ik dat voor de geschiedbeoefening zo bekijk. Daarbij is belangrijk onderscheid te maken tussen de postmoderne 'ideologie' en de methodiek. De methodiek van structuralisme en post-structuralisme draait om teksten. En dan niet alleen directe teksten; alles is in feite een tekst. Bijvoorbeeld de manier waarop mensen betekenis geven aan zichzelf en hun omgeving. De link met de Bijbel is dan dat de Bijbel zelf uiteraard een tekst is, maar ook dat er met die tekst een discours wordt aangegaan; d.w.z. er wordt betekenis aan gegeven in een bepaalde context. In die zin kun je je ook verdiepen in de context van de auteurs van de tekst, bijv. welke betekenis zij gaven aan bepaalde begrippen.

Hoop dat je hier wat aan hebt.

[januarius 0]

Ikzelf heb in de loop der tijd wel met meer oog gekregen voor de sociaal-politieke achtergronden van de Bijbel. Een belangrijk dingen om te beseffen is dat men in de tijd van de Bijbel leefde in een preindustriële agrarische samenleving (let bijv. op de grote hoeveelheid landbouwmetaforen die Jezus gebruikt). Deze samenleving werd geregeerd door een aristocratische bovenlaag. Die mensen uit de bovenlaag verwierven hun inkomsten door het uitbuiten van de lagere klasse door middel van belastingen, deze machtspositie werd in stand gehouden door geweld en religieuze ideologie.

De Thora stelde elk vijftigste jaar in als een jubeljaar, waarbij grond moest worden teruggegeven aan oorspronkelijke familie. Zo'n maatregel was er dus om het ontstaan en groei van een bezitsloze onderklasse te voorkomen (na de Exodus geen nieuwe Farao). De profeten zijn uiteraard niet onbekend als kritische geluiden op sociaal-politiek vlak, maar ik denk ook dat Jezus' optreden meer sociaal-politieke dimensies had (en heeft) dan vaak wordt gezien. Het is opvallend dat veel christelijke termen al voor het christendom gebruikt werden voor de keizer en Romeinse overheersingsideologie (Zoon van God, Licht, evangelie etc.)

Kun je misschien wat postmoderne denkers/theologen/exegeten noemen waar jij bekend mee bent? Ik ben wel een beetje met Paul Ricoeur begonnen. Derrida gaat me vaak boven de pet.